Normale Drugs Deel 2 - Is Alcohol wel zo Normaal?

Op tv, in de bios en op het internet wordt gedronken. Je favoriete karakters en ook mensen tegen wie je opkijkt hebben allemaal wel een keer een glas wijn of bier vast als ze in de media verschijnen. Dat draagt bij aan het normaal vinden van het gebruik van alcohol. Alcohol is een bewustzijnsveranderende substantie die zowel lichamelijk als geestelijk verslavend is. Het brengt schade toe aan je lijf en je omgeving. Toch noemen we alcohol en drugs altijd apart. Drugs zijn immers schadelijker dan alcohol, toch? 

Sommige substanties zijn zo normaal dat we vergeten dat ze wel degelijk je lijf, brein en leven beïnvloeden. In deze blogreeks praten we over de drugs waar we normaal niet over praten en vertellen we hoe het is om een tijdje te stoppen met deze stille verslavingen.

In deze blogserie:

  1. Softdrugs & Harddrugs
  2. Is Alcohol wel zo Normaal?
  3. Cafeïne, de geaccepteerde vloeibare drug
  4. Zo werkt een Verslaving & Dopamine

We weten misschien wel dat alcohol niet goed voor ons is. Maar wat is er dan niet goed aan? Het plaatst het misschien in perspectief als we de statistieken erbij pakken. Zo werd er in 2018 gemiddeld 6,2 liter per jaar per persoon pure alcohol gedronken. Zo’n 3 miljoen mensen leggen ieder jaar het loodje aan alcoholmisbruik en drank is betrokken bij 230 verschillende ziektes [1]. De top vijf aandoeningen die je kunt oplopen door alcohol te drinken zijn kanker, levercirrose, Korsakov, hoge bloeddruk en een hartinfarct. Alcohol maakt je ziek omdat het oplost in de bloedbaan. Overal waar je bloed komt, richt de alcohol schade aan. Geen wonder dat alcohol ongeveer zo schadelijk wordt geacht als tabak en heroïne.

Hoe werkt Alcohol?

Alcohol heeft een verdovende werking. Dat komt omdat het de werking van een neurotransmitter GABA activeert. GABA is een remmende signaalgever in de hersenen. Wanneer alcohol in het lichaam is, zegt GABA tegen andere delen in de hersenen dat ze het rustiger aan moeten doen. Omdat deze neurotransmitter overal aanwezig is in de hersenen, gaat de gehele functie van de hersenen achteruit.

Ook heeft alcohol een remmende werking op glutamaat; een activerende neurotransmitter. Een drankje maakt glutamaat minder actief en zo neemt de activiteit in hersencellen sterker af.

hoe werkt alcohol

Wat doet Alcohol met je?

Onderaan de streep ervaar je verminderde signaaloverdracht in je hersenen. Daardoor gaan allerlei functies achteruit. Je motoriek, geheugen, waarneming en je vermogen om situaties te beoordelen. Hoe sterk en hoe snel je onder invloed raakt is van zowel genetische factoren afhankelijk als van omgevingsfactoren. Sommige mensen kunnen nu eenmaal minder goed tegen drank dan anderen. Dus de onderstaande doses zijn indicaties.

1-3 glazen (0 - 0,5 promille) 

Als je één á twee drankjes op hebt, neemt je hartslag toe en wordt je ademhaling sneller. Een scherp contrast ten opzichte van wat comazuipers ervaren. Daarover straks meer. Met 1 tot 3 glazen begin je te gloeien en je zintuiglijke waarneming verzwakt. Ook komen remmingen wat meer los en heb je minder pijn.

alcohol promilage

3-7 glazen (0,5 - 1,5 promille)

Je raakt aangeschoten. Dat houdt in dat zowel je stemming als je gedrag veranderen. Dat is ook merkbaar voor anderen. Je reageert vertraagd op situaties en je geheugen en evenwicht nemen af. Daarom is het zo gevaarlijk om auto te rijden met een paar drankjes op. Wat ook niet meehelpt is dat je minder aan de randen van je blikveld ziet en er een soort tunnelvisie ontstaat.

7-15 glazen (1.5 - 3 promille) 

Als je zelf ooit dronken bent geweest, dan weet je misschien dat het niet altijd even leuk is. Niet iedereen vliegt elkaar huilend in de armen na een half kratje pils. Ook zijn er mensen die agressief worden en op de vuist gaan. Wel hebben deze mensen gemeen dat je beoordelingsvermogen en zelfkritiek door het afvoerputje gaan. Je krijgt een rood gezicht en je moet overgeven.

15-20 glazen (3 - 4 promille) 

Wanneer je tegen de signalen van je lichaam in toch door drinkt, nemen de risico’s alleen maar toe. Hoe meer je drinkt, hoe meer de werking van je zintuigen het laten afweten. Je onthoudt niet meer wat er gebeurt.

comezuipen

20-25 glazen of meer (4 promille of meer) 

Het wordt levensgevaarlijk. Je hartslag en ademhaling vertragen dusdanig dat het risico ontstaat om in een coma terecht te komen. Als een van de twee stopt, sterf je.

Wat doet Alcohol met je Slaap?

Alcohol stoeit met je biologische klok. Daardoor wordt het moeilijker om overdag wakker en alert te zijn en moeilijker om ‘s avonds in slaap te vallen. Tijdens je nachtrust maak je onderbewust verschillende fases mee. Slaaponderzoekers onderscheiden diverse fases van lichte slaap, diepe slaap en de REM slaap om het eenvoudig te houden. REM staat voor Rapid Eye Movement en is dus vernoemd naar de manier waarop onze ogen achter onze oogleden heen en weer schieten. Overigens is de rest van ons lichaam compleet ontspannen.

Alcohol zorgt ervoor:

  • dat je eerder in slaap valt,
  • dat je gemiddeld korter slaapt,
  • dat de slaapkwaliteit achteruit gaat en vaker wakker bent,
  • dat je meer tijd doorbrengt in de diepe slaap in de eerste helft van de nacht,
  • dat je minder tijd doorbrengt in de REM-slaap in de eerste helft van de nacht,
  • dat je in de tweede helft langer in de REM-slaap doorbrengt om de schade in te halen (het REM-rebound effect).

alcohol slapen

Typische nachtrust

In de schematische weergave van een typische nachtrust hierboven, zie je aan de linkerkant de eerste helft van de nacht staan. In de eerste helft zie je duidelijk het ontbreken van enige REM-slaap onder invloed van alcohol. Ook ben je vaker wakker. Waarschijnlijk omdat je moet plassen, maar ook omdat je lichter slaapt dan wanneer je nuchter naar bed gaat. Alcohol en wiet hebben ongeveer dezelfde effecten op de eerste helft van je nachtrust. Beide zorgen ervoor dat je meer tijd doorbrengt in de diepe slaap, maar geen of nauwelijks in de REM-slaap.

drinken en slapen

Tweede helft van de nacht

In de tweede helft zijn de verschillen tussen nuchter slapen of onder invloed zijn dramatischer. Normaal gesproken signaleert je lichaam na 2 cycli een knappe diepe slaap gehad te hebben, dat je genoeg hebt gehad. Daardoor slaap je niet alleen lichter, maar ontstaat er ook ruimte voor meer REM-slaap. Terwijl je lever bezig is om de alcohol uit je bloed te filteren, heb je in de tweede helft van de nacht ineens de behoefte om REM-slaap in te halen. Daardoor kun je, als je op dat moment wakker wordt, je soms super intense en rare dromen herinneren. Meestal vervagen die herinneringen weer snel, want dat is precies wat alcohol doet met je geheugen. Ook neig je vaker wakker te worden en slaap je dus minder. Misschien wel van je eigen gesnurk, want ook daar staat alcohol berucht om onder degene die naast je ligt. Wiet onderdrukt je REM-slaap nog steeds. Als je gaat slapen met een flinke teug van de vaporizer achter je kiezen, kan het gebeuren dat je helemaal geen REM-slaap ervaart. “Is dat erg”, vraag je je misschien af?

Meer lezen over wat wiet met je slaap doet? Lees hier over hoe je toch kunt dromen met wiet.

Het belang van REM-slaap

Over het algemeen breng je dus minder tijd in REM-slaap door als je een drankje of twee hebt genomen voor het slapen gaan. De REM-slaap staat bekend als de fase waarin we dromen. Nieuwer onderzoek laat echter zien dat we ook dromen tijdens andere fases. Wel zijn REM dromen de meest heldere dromen die je tijdens de nacht kunt ervaren. In deze belangrijke fase van de nachtrust gebeurt er echter meer dan dromen.

  • Je bouwt herinneringen op en je concentratie overdag verbetert.
  • Je gooit overbodige informatie weg.
  • Vooral bij kinderen speelt REM-slaap een rol in de ontwikkeling van de hersenen.

Maar wat is het lange termijn effect van verminderde REM-slaap? In tegenstelling tot het niet krijgen van diepe slaap, kun je wel leven zonder REM-slaap, maar het zorgt wel voor de volgende effecten:

  • Je wordt vergeetachtig.
  • Overdag ben je duf en lusteloos.
  • Je kunt situaties minder goed inschatten.
  • Je kunt minder goed met stress omgaan.
  • Verhoogde kans op migraine.
  • Verhoogde kans op obesitas.

alcoholist

Hoe lang blijft Alcohol in je bloed?

Een glas alcohol blijft ongeveer 1,5 uur in je bloed voordat het wordt afgebroken. Dat komt omdat de lever 7 gram alcohol per uur af kan breken. Maar ja, drink je meer dan een glas, dan stapelt de tijd ook op die je lever nodig heeft om alcohol af te breken.

Als je onderweg staande wordt gehouden, wordt er een blaastest afgenomen. Die meet of het promillage (concentratie alcohol in je bloed) onder de 0,5% is. Zo ja, dan mag je doorrijden. Zo niet, dan moet je mee naar het bureau en moet je een meer nauwkeurige test ondergaan.

Ook in je urine kun je terugzien of er alcohol is gedronken. Je lever zet alcohol namelijk om in onder andere ethylglucuronide (EtG). Dat kun je 2 tot 5 dagen na gebruik terugzien in je urine.

Verder is er nog via je bloed aan te tonen of er in het verleden alcohol in het spel is geweest. Zo stijgt de cdt waarde in je bloed als je alcohol drinkt en die daalt pas weer na 4 tot 6 weken. Andere leverwaarden zoals ALAT, ASAT, GGT en LDH kunnen ook verhoogd raken omdat alcohol cellen kapot maakt in je lichaam. Deze waarden kunnen maandenlang verhoogd blijven en zelfs permanent verhoogd als je veel hebt gedronken in een korte tijd. Dan heb je permanente schade aan je lever opgelopen. 

Tot slot is er nog het risico op vergrote rode bloedcellen. Dat ontstaat onder andere door een tekort aan vitamine B12. De doorsnede van de rode bloedcel is de MCV waarde. Die waarde kan pas weer gestabiliseerd zijn na een maand of vier.

alcohol in je bloed

Alcohol: ook Gezonde Eigenschappen?

In de media komen wel berichten voorbij dat alcohol ook goede eigenschappen zou hebben. Enkele eigenschappen zijn dat alcohol je HDL (goede) cholesterol verhoogt en door het bloedverdunnende effect goed is voor hart- en bloedvaten bij 1 á 2 glazen per dag. 

Ook wordt er in onderzoek naar drank vaak andere bestanddelen meegenomen die aanwezig zouden kunnen zijn in een drankje en niet alleen de alcohol zelf.

Neem bijvoorbeeld resveratrol in rode wijn. Resveratrol is een polyfenol dat onder andere in de schil van blauwe druiven voorkomt. In de ene soort druif zelfs wat meer dan de andere. Tot voor kort werd op basis van onderzoek met gist, wormen en vliegen aangenomen dat resveratrol mogelijk een levensverlengend effect heeft door activatie van sirtuïne eiwitten. Ook voor mensen, werd dat aangenomen.

Dat leidde in de media tot aandacht voor rode wijn. We zouden langer leven en langer gezond blijven als we rode wijn met resveratrol krijgen. Er werd zelfs door GSK onderzocht of er medicijnen mee ontwikkeld kunnen worden. Maar na de ontdekking heeft onderzoek naar ‘het elixir des levens’ niet stilgezeten. Zo bleken er in het onderzoek vliegen met een sterke genetische achtergrond te zijn gebruikt die ook zonder resveratrol langer dan gemiddeld zouden leven. En als je het SIRT2 eiwit verwijdert uit gist, leeft het in sommige gevallen zelfs langer. Resveratrol bezorgt de cel stress en het verhoogt de cholesterol zelfs.

Wat mensen vaak niet meenemen is de hoeveelheid resveratrol in wijn. Vanaf duizend glazen rode wijn (!) kom je pas op de niveaus waarmee is geëxperimenteerd.

Conclusie: er is nog geen voldoende bewijs dat rode wijn gezond is. De pijlen wijzen eerder de andere kant op.

alcohol gezond

Ongeveer de hoeveelheid wijn die je moet drinken voor een significante hoeveelheid resveratrol (dat waarschijnlijk ook niet werkt).

Alcoholverslaving

Alcohol is zowel geestelijk als lichamelijk verslavend. Hoe meer je drinkt, des te ongevoeliger je ervoor wordt (tolerantie). Ook kun je ontwenningsverschijnselen krijgen als je plotseling stopt. Als je denkt dat je een verslaving hebt of je zorgen maakt om alcohol, kun je eens kijken bij Jellinek. Deze informatie is ook beschikbaar in het Engels.

Stoppen met Alcohol: 30 dagen Detox

Dry January is hartstikke hip: een maand in het jaar geen druppel drank. Voor sommigen de ultieme sociale uitdaging om nee te zeggen; voor anderen gewoon een tijdelijke detox voor de lever. Het is een goed idee om een langere periode geen enkele druppel alcohol te nuttigen om je lichaam te ontgiften. Je geeft inderdaad je lever de kans om te herstellen en weer normale waarden te produceren. Probeer het eens! Waarom wachten tot januari? 

Het heeft ook gevolgen voor je gemoedstoestand. Als je regelmatig een drankje drinkt om aan het einde van de dag je stressniveau te verminderen, kun je na enkele weken al merken dat je meer uitgerust wakker wordt en daardoor veel meer kunt hebben op stressvolle dagen. Je bent overdag helderder en meer alert. Daardoor voel je je ook meer fit.

Kortom: zo’n hippe maand even gezonder leven dan je gewend bent is zo’n slecht idee nog niet.

Volgende artikel in de reeks: Cafeïne.

Bronnen: